ناصر تولی

محل دفن جنازه‌ها  مخالفت یاران و خانواده کسروی با دفن جنازه ‌ها در گورستان ظهیر الدوله مامورین انتظامی را به تلاش و کنکاش واداشت. چرا که دستور داشتند هرطور هست این جنازه‌ های متلاشی را از جلوی چشم مردم بردارند. پس از گفتگوی بسیار با پا در میانی شهردار تجریش و به راهنمائی یکی از کارکنان گورستان ظهیر الدوله قرار شد چند نفر از مامورین و یاران با متولی امامزاده قاسم شمیران که در سینه‌ی شمالی کوه البرز قرار دارد، گفتگو کنند. گویا که یکی از مامورین هم جلوتر رفته بود از طرف شهردار و کلانتری تجریش، از او خواسته شده بود این کار را حتما سر و صورتی بدهد. ما که به همراه مامورین به امامزاده قاسم رفتیم، متولی با آمادگی کامل و روی خوش گفت "یک ساعت دیگر می‌توانید جنازه‌ ها را بیاورید همه چیز آماده است" من از او پرسیدم که آیا می‌توانم محل را ببینم با گرمی جواب داد "با کمال میل، دنبال من تشریف بیاورید" در بین راه نجوا کنان و به زیرکی گفت "وقتی به بنده امر شد این خدمت ناقابل را انجام دهم با اجازه شما صلاح ندانستم در گورستان عمومی امامزاده ترتیب این کار را بدهم. یک جای مرغوب و ...

فردا تا ساعت ۸ صبح در آرامگاه ظهیر الدوله هیچ خبری نبود. من ساعت هفت و نیم به آنجا رسیدم. گورستان سوت و کور بود. نه جنازه‌ای نه گوری و نه گورکنی. پیرمرد درویشی کمی دورتر از قبر ایرج میرزا بر سنگ قبری نشسته بود و زیر لب ذکری می‌خواند. از میان قبرها به سمت جنوب گورستان رفته عقب جنازه‌ها می‌گشتم. اتاقکی با در و پنجره بسته نظرم را جلب کرد فکر کردم آرامگاه خصوصی کسی است. هنوز به ضلع جنوبی آن نرسیده بودم که پاسبانی را دیدم کنار پنجره تکیه داده در حال استراحت است. خیلی خسته به نظر می‌رسید صبح به خیری گفته پرسیدم سرکار دو تا جنازه اینجا نیاورده‌اند خودش را جمع و جور کرده پاسخ داد "درست نمی‌دانم اما چرا گمانم همانست که حدود نیمه‌های دیشب آوردند و توی اتاق به امانت گذاشتند. خودم ندیدم مرا نگهبان گماشته‌اند" جناب سروان ساعت هشت می‌آیند و کلید پیش ایشانست. شما هم لطفا بروید آن طرف باغچه چون گفته‌اند کسی به اتاق نزدیک نشود. ساعت هشت رفته رفته یاران و جمعیت زیادی از زن و مرد و عده‌ای از دانشجویان دانشگاه می‌آمدند و دورتر از اتاق می ‌ایستادند. پاسبانان و نگهبانان دیگری هم اضافه شدند. افسر...